Boże Narodzenie w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL) miało wyjątkowy charakter. Mimo trudności związanych z systemem politycznym i brakiem wielu dóbr, Polacy potrafili stworzyć ciepłą, rodzinną atmosferę, pielęgnując tradycje i znajdując sposoby na świętowanie. Oto, jak wyglądały święta w tamtych czasach.

Przygotowania do świąt

Braki w sklepach i kreatywność Polaków

W czasach PRL-u zaopatrzenie w sklepach było ograniczone, a kolejki po podstawowe produkty były codziennością. W okresie przedświątecznym sytuacja się zaostrzała, ponieważ wiele towarów, takich jak cytrusy, kawa czy czekolada, pojawiało się sporadycznie. Pomarańcze i mandarynki były prawdziwym rarytasem, często zdobywanym dzięki znajomościom lub wyczekiwaniu w długich kolejkach.

Własnoręczne ozdoby choinkowe

Ze względu na ograniczony dostęp do gotowych dekoracji, Polacy tworzyli własne ozdoby choinkowe. Papierowe łańcuchy, aniołki z waty, bombki z bibuły czy wydmuszki jajek pokryte sreberkiem po czekoladzie zdobiły choinki w wielu domach. Kreatywność była kluczem do stworzenia świątecznego klimatu.

Wigilia i potrawy

Tradycyjne menu

Pomimo trudności zaopatrzeniowych, na wigilijnym stole starano się zachować tradycyjne potrawy. Barszcz z uszkami, karp smażony lub w galarecie, pierogi z kapustą i grzybami, kutia czy kompot z suszu to klasyki, które królowały na stołach. Wiele produktów pochodziło z własnych ogródków lub od rodziny z wsi.

Karp – symbol PRL-u

Karp stał się jednym z symboli Bożego Narodzenia w PRL, głównie dzięki organizowanym przez państwo akcjom masowej sprzedaży tej ryby. Często kupowany żywy, czekał w wannie na święta, co było atrakcją dla dzieci.

Prezenty i Gwiazdka

Skromne podarki

W czasach PRL-u prezenty były skromniejsze i trudniej dostępne. Popularnymi podarunkami były książki, zabawki ręcznie robione, słodycze czy ciepłe ubrania, takie jak ręcznie dziergane swetry i szaliki. Dzieci często znajdowały pod choinką także deficytowe towary, takie jak kakao czy pomarańcze.

Listy do Świętego Mikołaja

Dzieci pisały listy do Świętego Mikołaja, ale w narracji PRL-owskiej był on często zastępowany przez Dziadka Mroza, postać promowaną przez władze w ramach ateizacji świąt.

Atmosfera i tradycje

Święta w gronie rodzinnym

Boże Narodzenie było czasem, gdy rodziny zbierały się razem, aby celebrować tradycje przekazywane z pokolenia na pokolenie. Śpiewanie kolęd, dzielenie się opłatkiem i wspólne biesiadowanie były najważniejszymi elementami świąt.

Kościół i religijność

Mimo nacisków władzy na laicyzację społeczeństwa, wielu Polaków kultywowało religijne aspekty Bożego Narodzenia. Pasterki gromadziły tłumy wiernych, a kościoły były miejscem, gdzie można było poczuć prawdziwego ducha świąt.

Podsumowanie

Boże Narodzenie w czasach PRL-u, choć pełne wyzwań, miało swój niepowtarzalny urok. Skromne warunki sprawiały, że ludzie jeszcze bardziej doceniali chwile spędzone z bliskimi, a kreatywność i pomysłowość nadawały świętom wyjątkowy charakter. Był to czas, który przypominał o tym, co w świętach najważniejsze – rodzinie, tradycji i wzajemnej bliskości.